چکیده
راهنمای جامع نگهداری و رسوب زدایی شیرآلات بهداشتی
هیچ چیز به اندازه شیرآلات کثیف، زنگ زده و رسوب گرفته حس کهنگی و حضور در محیطی شلخته را تداعی نمی‌کند! قطعا علاقه ندارید تا در آشپزخانه و یا سرویس بهداشتی خانه با چنین ظاهر آزار دهنده روبرو شوید. اما شیرآلات وسیله‌ای نیست که به سرعت آن را تعویض کنید. در این صورت لازم است تا اطلاعات کافی از روش‌های نگهداری شیرآلات بهداشتی داشته باشید. در عین حال حتی می‌توانید با رعایت چند نکته ساده مراحل رسوب زدایی شیرآلات بهداشتی را سپری کنید.
آبکشی منظم، خشک کردن سطح شیر و استفاده از شوینده‌های ملایم تنها راهکارهایی ساده اما کاملا تاثیرگذار است تا هر شیر برای سال‌ها بدون هیچ مشکل و یا رسوب گیری کار کنند. البته قطعا می‌دانید که ظاهر درخشان با نمای زیبا و یکدست هر شیر تا چه اندازه برای هر چه زیباتر شدن محیط سرویس بهداشتی و حمام خانه‌ی شما تاثیرگذار است. در این مقاله قصد داریم تا از نکات کلیدی درباره راهنمای نگهداری شیرآلات صحبت کنیم.
نگهداری شیرآلات بهداشتی از پیشگیری تا مراقبت‌های روزانه
کافی است بهترین و مرغوب‌ترین شیرآلات بهداشتی را به حال خود رها کنید تا علی رغم کیفیت ساخت بالا به سرعت مستهلک شده و با مشکلات اعصاب خردکنی مانند رسوب گیری بدنه شیر مواجه شوید. اما اگر هوشیار باشید و شیرآلات در آشپزخانه و یا حمام و سرویس بهداشتی به درستی مراقبت کنید، مطمئن هستید که تا سال‌ها با همان ظاهر زیبای اولیه برای شما کار خواهند کرد. اما چه‌کار باید بکنید؟
· آبکشی منظم شیرآلات
اولین اقدا‌می‌که قرار است تا برای نگهداری شیرآلات بهداشتی انجام دهید، ساده‌ترین کار ممکن است. کافی است شیرآلات را منظم شسته و آبکشی کنید تا برای مدت‌ها بدون رسوب و یا جرم گرفتگی و همیشه زیبا در خدمت شما باشند. بدنه تمام شیرآلات ضد آب است، اما جرم و رسوب در اثر باقی ماندن کثیفی‌ها ظاهر می‌شوند. البته باید بخش‌های داخلی و هم ظاهر بیرونی شیرآلات بهداشتی را آبکشی کنید. برای مراقبت از شیرآلات این دو نکته را رعایت کنید.
1. آبکشی پس از استفاده مواد شوینده
در آشپزخانه و یا حمام از انواع مواد شوینده استفاده میکنید. قطعا از ترکیبات جرم‌گیر و یا ضد لک برای تمیز کردن بدنه شیرآلات استفاده خواهید کرد. حتی ممکن است بدنه شیرآلات در طول شست‌وشوی شما به آب حاوی مواد شوینده تماس داشته باشد. در هر صورت پس از پایان شستشو حتما بدنه شیرآلات را به طور کامل آبکشی کنید. خصوصا اگر از مواد شوینده ضد لک و یا جرم گیر مانند وایتکس استفاده میکنید، حتما در پایان شست‌وشو یک مرحله آبکشی کامل را فراموش نکنید.
2. آبکشی مجرای داخل شیرآلات
در عمل ظاهرا نمی‌توانید مجرای داخل شیر را شستشو داده و از رسوب‌گیری جلوگیری کنید. اما یک تکنیک ساده وجود دارد. هر بار که قرار است از شیر استفاده کنید، حداقل ده ثانیه آن را باز نگه دارید تا تمام رسوب‌های جمع شده خارج شود. در این صورت دیگر رسوبی روی رسوب‌های قبلی انباشته نمی‌شود!
· خشک کردن سطح شیر
اگرچه بدنه تمام شیرآلات ضد آب است؛ اما اگر قطرات آب را خشک نکنید، احتمال ایجاد لکه‌هایی که به سختی پاک می‌شوند زیاد است. در این صورت باید مجددا آبکشی کنید. از طرفی آب‌های باقیمانده روی بدنه شیر مستعد نفوذ و رسوب گیری هستند. پس در دومین توصیه از راهنمای نگهداری شیرآلات، لازم است تا پس از هر بار شستشوی بدنه‌ی شیر آن را به طور کامل خشک کنید. برای انجام این کار باید:
1. از یک دستمال نرم و بدون پرز برای خشک شدن سطح شیرآلات بهداشتی استفاده کنید. در مناطقی که درجه سختی آب زیاد است، این مرحله خشک کردن بدنه کاملا الزامی است.
2. در هنگام خشک کردن دقت کنید که تمام رطوبت و قطرات آب باقیمانده را جذب پارچه کرده‌اید. استفاده از پارچه‌های نرم با قدرت جذب بالا برای جلوگیری از سفیدک زدن توصیه می‌شود.
· از تمیز کننده‌های ملایم استفاده کنید
انتخاب درست نوع تمیز کننده از مهمترین نکات نگهداری شیرآلات بهداشتی است. بدون تردید برای تمیز کردن و شست‌وشوی شیرآلات به شوینده‌ها نیاز دارید. اما قرار نیست تا از هر مدل شوینده‌ای برای شست‌وشوی بدنه شیرآلات استفاده کنید. شوینده‌های قوی در دراز مدت و حتی در همان اولین استفاده ممکن است باعث تخریب لایه آبکاری و یا تغییر رنگ شیرآلات شوند. لذا برای نگهداری شیرآلات بهداشتی، انتخاب یک نوع شوینده ملایم را توصیه میکنیم. البته در بازار با انواع شوینده‌ها روبه‌رو هستید. ولی در انتخاب نوع شوینده برای شست‌وشوی شیرآلات بهداشتی چند توصیه را در نظر بگیرید:
1. شوینده ملایم برای شست‌وشوی هفتگی تهیه کنید. به عنوان مثال محلولی از آب و صابون و یا آب با سرکه رقیق برای شست‌وشوی هفتگی شیرآلات مناسب هستند. اگر از شوینده‌های قوی‌تر مانند جرم‌گیر‌ها و یا وایتکس استفاده میکنید، آنها را با آب رقیق کنید.
2. هرگز از شوینده‌های ساینده و یا شوینده‌ها با خواص اسیدی قوی مانند وایتکس خالص استفاده نکنید. این نوع شوینده‌ها به پوشش کرومی شیرآلات آسیب می‌رسانند و حتی مستعد تغییر رنگ و یا ایجاد لکه بر روی بدنه شیرآلات هستند.
شوینده‌های ایده‌آل برای شست‌وشوی شیرآلات بهداشتی
در هنگام شست‌وشوی شیرآلات بهداشتی با چند چالش جدی روبرو هستید. زیرا شوینده‌ها می‌توانند باعث ایجاد لکه‌ها، کدر شدن، تغییر رنگ، خراشیدگی و یا خوردگی سطح شیرآلات شوند.
قطعا علاقه ندارید تا به بهانه تمیز کردن شیر با چنین مشکلاتی روبرو شوید. البته هر کدام از این مشکلات ممکن است به یکباره در اثر استفاده از شوینده بسیار قوی ظاهر شوند و یا ممکن است در درازمدت و با استفاده طولانی از یک شوینده نامناسب پیدا گردند. به هر حال کدر شدن بدنه شیرآلات تا تغییر رنگ و حتی خراشیدگی چیزی نیست که به راحتی با آن کنار بیایید. اما می‌توانید با انتخاب شوینده ملایم و مناسب از احتمال بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنید. در ادامه چند شوینده ایده‌آل برای مراقبت از شیرآلات را معرفی میکنیم:
1. شوینده‌های خانگی با ترکیب سرکه سفید و آب
در خانه و بدون نیاز به خرید هر نوع شوینده به راحتی می‌توانید از ترکیب آب با سرکه سفید نوعی محلول ملایم اما کاربردی برای تمیز کردن بدنه شیرآلات تهیه کنید. برای تهیه این محلول کافی است به نسبت برابر سرکه و آب را با یکدیگر مخلوط کنید. سرکه سفید دارای اسید استیک ملایمی است که می‌تواند بدون آسیب سطح کرومی و یا تغییر رنگ آن برای حل کردن کربنات کلسیم (رسوب آهکی) استفاده شود. اما لازم است تا پس از هر بار استفاده سطح شیر را کاملا بشویید تا هر نوع اسید باقیمانده سرکه زدوده شود. باقی ماندن سرکه باعث واکنش شیمیایی آب با هوای محیط شده که اثرات نامناسب بر روی بدنه شیرآلات می‌گذارد.
2. شوینده‌های ملایم با محلول آب و صابون‌های غیرساینده
به راحتی اما کاملا موثر می‌توانید از ترکیب صابون‌های مایع غیرساینده با آب نوعی محلول شوینده ایده‌آل شیرآلات با روکش کرومی تهیه کنید. این ترکیب برای نگهداری شیرآلات بهداشتی بسیار ایده‌آل و در عین حال ساده و کم هزینه است. دقت کنید که برای تهیه این محلول شوینده از صابون‌های مایع با PH خنثی و بدون ذرات ساینده استفاده کنید. برای تهیه این محلول دو الی سه قطره صابون مایع را در یک لیتر آب حل کنید. سپس از اسفنجی نرم برای شست‌وشوی بدنه شیرآلات استفاده نمایید. البته در بازار برخی شامپوهای مخصوص شستشوی سطوح کرومی نیز عرضه شده است که ترجیحا آنها را با آب رقیق کرده و سپس استفاده کنید.
3. خمیر جوش شیرین به همراه آب
اگر لکه‌های عمیق بر روی بدنه شیرآلات باقی مانده که با روش‌های شستشوی ساده برطرف نمی‌شوند، می‌توانید از تکنیک خمیر جوش شیرین استفاده کنید. در این روش قرار است تا به مقداری جوش شیرین آنقدر آب اضافه کنید تا به حالت خمیری درآید. سپس از این خمیر برای زدودن لکه‌ها و جرم‌های عمیق بدنه شیرآلات استفاده کنید. البته این ترکیب را تنها برای شیرها با بدنه صاف که هیچ طرح و یا نقشی ندارند توصیه میکنیم. از طرفی این ترکیب برای شستشوی مرتب هفتگی و یا ماهیانه نیست!
4. شوینده‌های مخصوص شیرآلات بهداشتی
آخرین گزینه پیشنهادی ما نیز همان شوینده‌های استانداردی است که در بازار به عنوان جرم‌گیر و یا لکه‌بر بدنه شیرآلات عرضه شده‌اند. ولی در هنگام استفاده از این شوینده‌ها چند نکته را فراموش نکنید:
- نکته اول: شوینده را با آب رقیق کنید. هر چه درصد لکه و یا آلودگی بیشتر است، به ترکیب موثرتری از شوینده محلول شده در آب نیاز دارید.
- نکته دوم: اگر شوینده‌ای جدید تهیه کرده‌اید، قبل از شست‌وشوی کامل اثر آن در بخشی از بدنه شیرآلات را تست کنید. به هر حال مطمئن شوید که شوینده جدید با جنس شیرآلات خانه‌ی شما کاملا سازگار است.
- نکته سوم: حتما پس از استفاده از شوینده‌ها بدنه‌ی شیر را با آب ولرم به طور کامل شست‌وشو دهید و هر نوع ماده شوینده باقیمانده را برطرف کنید.
- نکته چهارم: از شوینده استاندارد تهیه کرده و طبق دستورالعمل سازنده استفاده کنید. از طرفی یک برنامه منظم نه لزوما روزانه برای شستشوی شیرآلات داشته باشید.
- نکته پنجم: شوینده استاندارد با PH خنثی و یا اسیدی ضعیف تهیه کنید. این شوینده باید بدون ذرات ساینده باشد.
چه شوینده‌هایی خطرناک و ممنوعه هستند؟
افراد آگاه و باتجربه می‌دانند که در هر خانه‌ای به چندین نوع شوینده نیاز دارند. شوینده‌هایی که برای اهداف مناسبی فرموله شده‌اند. لذا برای دیگر کاربردها مثلا شستشو و نگهداری شیرآلات بهداشتی مناسب نیستند. در هر خانه‌ای از این نوع شوینده‌ها پیدا می‌شود که توصیه میکنیم تا هرگز از آنها برای شست‌وشوی شیرآلات بهداشتی استفاده نکنید. شوینده‌ها مانند:
· شوینده‌های قوی اسیدی
شوینده‌های اسیدی مانند جوهر نمک و یا اسید سولفوریک رقیق اصلا برای تمیزی و لکه‌بری شیرآلات بهداشتی مناسب نیستند. هرگز حتی در شرایط رقیق شده از این نوع شوینده‌ها برای تمیز کردن و یا جرم‌گیری شیرآلات استفاده نکنید. جرم‌گیرهای قوی سرویس بهداشتی که برای سینک و یا سنگ توالت هستند، نمونه چنین شوینده‌هایی است. استفاده از این نوع شوینده‌ها باعث:
- ایجاد حفره‌های ریز در سطح کرومی شیرآلات می‌شود که غیر قابل بازیابی است.
- احتمال عبور از پوشش کرومی و نفوذ به سطح فلزی بدنه شیر وجود دارد که در این صورت لکه‌های سیاه و غیر قابل بازگشت بر روی بدنه شیرآلات ایجاد می‌شود.
- تولید گازهای سمی و خطرناک شده که ممکن است زمینه‌ساز مشکلات تنفسی باشند.
· شوینده‌های ساینده
همه‌ی زیبایی سرویس بهداشتی و یا حمام خانه‌ی شما در گرو زیبایی شیرآلات است و شیرآلات زیبا دارای بدنه یکدست، درخشان و بدون خط و خش هستند. برای شست‌وشوی شیرآلات هرگز از موادی استفاده نکنید که باعث ایجاد خط و خش بر روی بدنه‌ی آنها می‌شوند. شوینده‌های ساینده مانند انواع پودرهای جرم‌گیر حاوی ذرات سخت از این نوع هستند. همچنین استفاده از اسفنج‌های خشن مانند سیم ظرفشویی برای شستشوی شیرآلات را توصیه نمی‌کنیم. این نوع ابزارهای شوینده باعث ایجاد خط و خش بر روی بدنه شیرآلات می‌شوند. پیدا شدن خط و خش، مشکل جدی است که صرفا زیبایی شیرآلات را هدف نگرفته است. بلکه هر خط و خش در درازمدت عمیق شده و خطر نفوذ آب و شوینده‌ها به بخش فلزی شیر و در ادامه جرم‌گیری تا فرسودگی آن را به دنبال دارد.
· شوینده‌های کلر دار
در هیچ شرایطی از شوینده‌های کلر دار برای نگهداری شیرآلات بهداشتی استفاده نکنید. اما همین حالا قطعا برای شما سوال پیش آمده که این شوینده‌ها چه هستند؟ و آیا چنین شوینده‌ای را استفاده میکنید؟
وایتکس متداول‌ترین نوع شوینده کلر دار است که در هر خانه‌ای به مقدار زیاد استفاده می‌شود. آب ژاول، نمونه صنعتی این نوع شوینده است که گاها دیده شده برخی افراد از آن برای شستشو در خانه استفاده کرده‌اند که قطعا خیلی خطرناک است. اما اجازه دهید که موارد خاص را کنار گذاشته و روی همان شوینده‌های معمولی کلر دار مانند وایتکس بیشتر متمرکز شویم. این شوینده یک لکه‌بر قوی برای لباس‌ها، سرامیک و سنگ ساختمانی است. اما به سرعت سطح کرومی شیرآلات بهداشتی را تخریب می‌کند. حتی برای شیرآلات استیل نیز نباید از وایتکس و یا هر نوع شوینده کلر دار دیگری استفاده کنید.
محافظت فیزیکی از شیر
نگهداری از شیرآلات بهداشتی صرفا همیشه شستشو و جلوگیری از جرم گرفتگی و یا رسوب زدایی نیست؛ بلکه باید از شیرآلات ارزشمند خانه حتی در برابر فشارهای فیزیکی و ضربات نیز محافظت کنید. قاعدتا لازم به توضیح نیست که نباید اجسام سنگین را از شیرآلات آویزان کرده و یا روی آن بگذارید. در عین حال همه می‌دانیم که باید از هر نوع ضربه و یا فشار بر روی شیر جلوگیری کنیم. اما یک نکته را فراموش نکنید. این نکته اتصال محکم شیر است تا از هر نوع لرزش جلوگیری شود. شیرهایی که به خوبی در جای خود محکم نیستند، در اثر عبور آب می‌لرزند و این لرزش در طولانی مدت باعث فرسایش کارتریج آنها می‌شود. پس اگر شیر خانه اندکی شل است و هنگام عبور آب لرزش هرچند جزئی دارد، حتما به موقع آن را برطرف کنید.
روش‌های رسوب زدایی شیرآلات بهداشتی
رسوب زدایی، ماجرایی متفاوت از شستشو و نگهداری شیرآلات بهداشتی است. در واقع قرار است تا شیری که مدتی به حال خود رها شده و حالا رسوب گرفته را بازیابی کنیم. رسوب‌ها علاوه بر آنکه ظاهر زیبای شیر را از بین می‌برند، در فرسایش زودهنگام و در نهایت خرابی عمیق آن نقش دارند. ممکن است عبور آب سخت و یا هوای خیلی مرطوب و شاید نگهداری غیر اصولی باعث ایجاد رسوب‌های عمیق شده است. اما برای رسوب زدایی شیرآلات بهداشتی نیز راهکارهای موثری وجود دارد. مانند:
1. از سرکه سفید استفاده کنید
در بخش‌های قبلی و برای معرفی شوینده خانگی شیرآلات بهداشتی از ترکیب سرکه سفید با آب صحبت کردیم. حالا هم قرار است تا از همان سرکه اما به روش دیگر برای جرم‌گیری و رسوب‌زدایی عمق شیرآلات استفاده کنیم.
یک دستمال نرم و بدون پرز تهیه کرده و به مقداری سرکه سفید آغشته کنید. سپس روی نواحی رسوب گرفته شیرآلات بگذارید. در حدود 15 الی 30 دقیقه بعد، دستمال را برداشته و محل رسوب‌ها را با برس نرم یا مسواک پاک کنید. در نهایت کل بدنه شیر را با آب سرد بشویید و خشک کنید. حالا یک شیر زیبا و درخشان در اختیار دارید. البته این روش صرفا برای رسوب‌های سطحی است.
2. شیر را در محلول سرکه سفید بخوابانید
سرکه سفید گزینه ایده‌آل رسوب زدایی‌های عمیق نیست؛ مگر آنکه حوصله کنید و شیر را از روی لوله باز کرده و قطعات داخل آن از قبیل کارتریج را جدا کنید. سپس تمام بخش‌های فلزی را در ظرفی از سرکه سفید به مدت 1 الی 2 ساعت بخوابانید. در این صورت می‌توانید از قدرت سرکه سفید برای رسوب‌زدایی عمیق هم استفاده کنید. پس از 1 الی 2 ساعت قطعات فلزی را از ظرف خارج کرده و برس بکشید و سپس زیر آب سرد بشویید. در پایان قطعا از حجم رسوب‌زدایی سرکه سفید شگفت زده خواهید شد.
3. خمیر جوش شیرین با سرکه
برای جرم گیری‌های عمیق قرار نیست تا سراغ مواد شیمیایی خاص و یا قدرتمندی بروید؛ بلکه می‌توانید از خمیر جوش شیرین در سرکه سفید استفاده کنید. مقداری جوش شیرین را در ظرف حاوی سرکه سفید ریخته تا خمیری حاصل شود. حالا این خمیر را روی رسوب‌های سخت بدنه شیرآلات بمالید و پس از 20 دقیقه با برس نرم پاک کنید. در پایان آبکشی کرده و حالا شیر با بدنه درخشان و بدون رسوب در اختیار دارید.
کارهای ممنوعه برای رسوب زدایی شیرآلات
رسوب زدایی برای شیرآلاتی که عمق خرابی آنها زیاد نیست مناسب است. گاهی دامنه‌ی رسوب آنقدر زیاد است که عملا بدنه شیر را پوسیده و یا بخش‌های متحرک آن را مستهلک کرده است. اگر بدنه‌ی شیر نشت پیدا کرده و یا فشار آب به شکل محسوسی کاهش پیدا کرده است، قاعدتا با عمق رسوب زیادی روبرو هستید و بهتر است شیر مورد نظر را عوض کنید. از طرفی وجود صداهای غیرعادی هنگام حرکت بخش متحرک شیر و یا سخت شدن دسته نیز از نشانه‌های فرسودگی عمیق است. با این حال اگر احساس کردید که عمق فرسایش و رسوب زیاد نیست و اصطلاحا ارزشش را دارد که رسوب زدایی کنید، بهتر است این کارها را انجام ندهید:
· از ابزارهای ساینده مانند سیم ظرفشویی برای جدا کردن رسوب‌ها استفاده نکنید. چون در پایان ظاهر شیر آنقدر تخریب می‌شود که دیگر رغبتی نمی‌کنید تا مجددا از آن استفاده نمایید.
· هرگز از اسیدهای قوی حتی به شکل اسپری کردن برای رسوب زدایی شیرآلات استفاده نکنید. زیرا این اسیدها باعث تغییر رنگ بدنه شیر خصوصا شیرهای طلایی، مسی و یا برنزی می‌شود.
· اگر اهرم شیر سخت جابه‌جا می‌شود و یا هنگام حرکت صدا دارد، تا قبل از رسوب زدایی از جابه‌جا کردن آن خودداری کنید. حرکت دادن اهرم در این شرایط باعث خرابی کارتریج و یا سوپاپ شیر می‌شود.
· برای پیشگیری از رسوب در آینده نیز بهتر است از فیلترهای رسوب‌گیر در ورودی ساختمان استفاده کنید.
توصیه هایی برای شستشوی شیرهای خاص
اصول نگهداری شیرآلات بهداشتی برای انواع شیرآلات از بدنه برنزی گرفته تا استیل یکسان است. با این حال در جزئیات با توجه به نوع شیر، متریال بدنه و یا رنگ کار شده در آنها تفاوت‌هایی دارند. به عنوان مثال:
· شیرهایی با رنگ طلایی
برای شستشوی این نوع شیرها حتما از ترکیب آب مقطر با صابون خنثی بدون الکل استفاده کنید. به کارگیری سرکه برای شستشو و یا رسوب‌گیری شیرهای طلایی رنگ توصیه نمی‌شود. زیرا ممکن است باعث کدر شدن، تغییر رنگ و یا در کل کم شدن درخشندگی رنگ طلایی شیر شود.
· شیرهای مسی
در بازار برخی شیرهای خاص عرضه می‌شوند که بدنه آنها مسی است. برای شستشوی این نوع شیرها باید موم مخصوص مس را تهیه کنید. این ترکیب دارای بنزوتریازول است که از اکسیداسیون مس پس از شستشوی شیر جلوگیری می‌کند.
· شیرهای مات
از سرکه برای شستشو و نگهداری شیرآلات بهداشتی مات استفاده نکنید. سرکه باعث کدر شدن ظاهر شیر می‌شود. محلول آب و صابون بهترین پیشنهاد برای شستشوی این نوع شیرآلات است.
با رعایت نکات این مقاله قطعا از فرسایش و کهنه شدن ظاهر شیرآلات جلوگیری میکنید و یا می‌توانید شیرهای قدیمی و رسوب گرفته را بازیابی کنید. با این حال هر شیری طول عمر مفیدی دارد و تمام اقدامات شما بر این طول عمر نمی‌افزاید. شاید بهتر است تا همین حالا به فکر نگهداری شیرآلات بهداشتی باشید و اگر حجم رسوب ها زیاد است قطعا ارزش بازیابی چندان توجیهی ندارد. در این صورت خرید شیرآلات بهداشتی جدید را توصیه میکنیم.
